1 Nisan 2023 tarihinde “Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar” başlıklı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu (“BTK”) kararı (“Karar”) Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Bu karar ile sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleri ile bu yükümlülüklerin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amaçlanmıştır.
» Karar’da İnternet ortamında yapılan yayının sadece belirli bir kısmında sosyal etkileşim amaçlı içeriğe yer veren gerçek veya tüzel kişilerin sosyal ağ sağlayıcı olarak değerlendirilmeyeceği düzenlenmiştir.
» Kişisel internet siteleri, elektronik ticaret siteleri ve haber siteleri gibi sosyal etkileşim amaçlı içeriğin ikincil ve yan bir hizmet olarak sunulduğu platformlar ise düzenleme kapsamı dışında tutulmuştur.
Karar kapsamında sosyal ağ saylayıcıların yükümlülükleri şu şekildedir:
1. Temsilci Belirleme Yükümlülüğü
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“Kanun”)’un Ek 4. maddesine göre, Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı; kendilerine gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi, kişiler tarafından Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılması ve ilgili Kanun kapsamındaki diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesini temin için yetkili en az 1 kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirler ve bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verir.
Temsilci gerçek kişi ise; Türkiye’de mukim ve Türk vatandaşı,
Temsilci tüzel kişi ise; Türkiye’de kurulmuş ve Türk mevzuatına göre tüzel kişilik kazanmış olmalıdır.
Karar’da Türkiye’den günlük erişimi 10 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının temsilcisinin, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olduğu düzenlenmiştir.
Temsilcinin şube olması
- Türkiye’den günlük erişimi 10 milyondan fazla olan,
- Yurt dışı kaynaklı,
- Temsilcisi tüzel kişi olan sosyal ağ sağlayıcının temsilcisinin, sermaye şirketi şeklinde kurulan şube olmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.
Temsilcinin görevleri
Karar kapsamında belirlenen temsilci;
- BTK, Erişim Sağlayıcıları Birliği, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğinin yerine getirilmesi,
- Kişiler tarafından Kanun kapsamında yapılacak başvuruların cevaplandırılması,
- Raporlama yükümlülüğünün yerine getirilmesi,
- Sosyal ağ sağlayıcının içerik veya yer sağlayıcı olmasından doğan sorumluluk ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesi,
- Kanun kapsamındaki diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile görevlendirilmiştir.
2. Diğer Yükümlülükler
a. Kişiler Tarafından Yapılan Başvuruların Cevaplandırılması:
Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının, Kanun’un 9 ve 9/A maddeleri kapsamındaki içeriklere yönelik olarak kişiler tarafından yapılacak başvurulara cevap verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Sosyal ağ sağlayıcı, başvurulara başvurudan itibaren en geç 48 saat içinde olumlu ya da gerekçesi belirtilmek kaydıyla olumsuz cevap vermelidir. Türkçe yapılan başvuruların Türkçe cevaplanması gerekmektedir.
b. Raporlama:
Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcının, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve
kişiler tarafından yapılacak başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe hazırlanmış raporları 6 aylık dönemlerle BTK’ya bildirmesi gerekmektedir.
» 1 Ocak – 30 Haziran dönemini kapsayan raporlar Temmuz ayı içinde,
» 1 Temmuz – 31 Aralık dönemini kapsayan rapor Ocak ayı içinde gönderilecektir.
c. Reklam Kütüphanesi:
Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcı, reklam kütüphanesi oluşturmakla ve oluşturduğu bu reklam kütüphanesine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer vermekle yükümlüdür.
Reklam kütüphanesinde;
- Reklamın içeriği,
- Reklamın türü,
- Reklam veren,
- Reklamın yayında kaldığı dönem,
- Reklamın hedef kitlesi ve hedef kitlesinin belirlenmesinde kullanılan parametreler,
- Reklamın ulaştığı kişi veya grup sayısı gibi hususlara yer verilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
d. Adli Mercilere Bilgi Verilmesi:
Türk Ceza Kanununda yer alan;
- Çocukların cinsel istismarı
- Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma
- Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak
- Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
- Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgiler,
talep edildikleri taktirde, ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi bu bilgileri adli mercilere iletmekle yükümlüdür.
e. Verilerin Türkiye’de Barındırılması:
Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
f. Çocuklara Özgü Ayrıştırılmış Hizmet Sunulması:
Sosyal ağ sağlayıcı, çocuk olduğu anlaşılabilen kullanıcılara sunulan içerik, reklam ve diğer hizmetlerde;
- Çocuğun yaşı,
- Çocuğun üstün yararının gözetilmesi,
- Çocuğun fiziksel, psikolojik ve duygusal gelişiminin korunması,
- Çocuğa yönelik cinsel istismar ve ticari sömürü risklerinin önlenmesi,
- Çocuğa ait kişisel verilerin korunmasında yüksek düzeyde gizlilik ayarları ile asgari düzeyde veri işlenmesinin sağlanması,
- Sözleşme, kullanıcı ayarları ve veri politikaları gibi hususların çocuğun anlayabileceği şekilde sunulması hususlarını dikkate almakla yükümlüdür.
g. Kullanıcı Haklarının Korunması:
Sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcı haklarının korunması amacıyla aşağıda sayılan maddeleri gerçekleştirmekle yükümlüdür:
- Kullanıcılar arasında eşit ve tarafsız davranmak,
- Kullanıcılara önerdiği içeriklere ilişkin tercihleri güncelleme ve kişisel verilerinin kullanılmasını sınırlandırmaseçeneği sunmak,
- Türkiye’den erişen kullanıcıları doğrudan veya dolaylı şekilde etkileyen kullanıcı hesaplarına ilişkin önemli güvenlik ihlâllerinin tespitinden itibaren en geç 72 saat içerisinde bu durum hakkında BTK’yı ve kullanıcıları Türkçe açık ve anlaşılır şekilde bilgilendirmek,
- Sunduğu hizmetlerde kullanıcı haklarına etki eden güncellemelere kullanıcıların kolayca ulaşabilmesinisağlamak,
- Kullanıcılara öneriler sunarken hangi parametreleri kullandığına internet sitesinde açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir şekilde yer vermek,
- Ele geçirilen veya başkasını taklit eden hesaplara yönelik Türkçe, açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir bir başvuru mekanizması kurar ve başvuruları makul süre içinde sonuçlandırmak.
h. Başvuru Mekanizması Kurulması:
Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri ve öne çıkarılan içeriklerin uyarı yöntemiyle kaldırılması için BTK ile iş birliği içinde etkin bir başvuru mekanizması kurmakla ve kurduğu veya işlettiği mekanizmalar hakkında raporlama dönemlerinde BTK’ya bilgi vermekle yükümlüdür.
i. Can ve Mal Güvenliğinin Korunması:
Kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması hâlinde sosyal ağ sağlayıcı, bu içeriği ve içeriği oluşturan kişiye ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşmakla yükümlüdür.
j. BTK’ya Bilgi Verilmesi:
BTK, sosyal ağ sağlayıcının Kanuna uyumuna ilişkin olarak sosyal ağ sağlayıcıdan;
» Kurumsal yapı,
» Bilişim sistemleri,
» Algoritmalar,
» Veri işleme mekanizmaları,
» Ticari tutumlar dâhil her türlü açıklamayı talep edebilir.
Talep bildiriminin sosyal ağ sağlayıcıya ulaştığı tarihten itibaren en geç 3 ay içerisinde, sosyal ağ sağlayıcı talep edilen bilgi ve belgeleri BTK’ya iletmekle yükümlüdür.
k. Kriz Planı Oluşturulması:
Sosyal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmakla ve BTK’ya bildirmekle yükümlüdür. Kriz planı oluşturulması ve BTK’ya bildirilmesine ilişkin hususlar BTK tarafından da belirlenebilecektir.
3. Karar Kapsamındaki Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi
4. Yerinde İnceleme Yetkisi
BTK,sosyal ağ sağlayıcının Kanun’a uyumunu sosyal ağ sağlayıcının bütün tesislerinde yerinde inceleyebilir.
5. Genel Sorumluluk
Hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda;
» Bildirime rağmen 24 saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, doğan zararların tazmin edilmesinden sorumlu olacaktır.
» Bu hukuki sorumluluğun söz konusu olması için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması şartı aranmaz.
Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri veya öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı başkasına ait yayın yoluyla işlenen suçtan, kendisine hukuka aykırı içeriğin bildirilmiş olması durumunda;
» İçeriği bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde kaldırılmaz ise söz konusu içerikten doğrudan sorumlu olacaktır.
SONUÇ
Temmuz 2020’de 5651 sayılı Kanun’da yapılan değişiklik ile sosyal ağ sağlayıcı, “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” şeklinde tanımlanmış idi.
Ekim 2020 tarihli bir önceki Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar Kararı da sosyal ağ sağlayıcılara Kanun kapsamında getirilen yükümlülüklerin uygulanması açısından rehberlik etmiştir.
Kasım 2022 ise Ek Madde 4 ile tanım kapsamındaki sosyal ağ sağlayıcılara birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Bu yükümlülüklerden bir tanesi de, sosyal ağ sağlayıcıların BTK tarafından yayımlanacak kullanıcı haklarına ilişkin düzenlemelere uyma yükümlülüğüdür. İlgili yükümlülük kapsamında sosyal ağ sağlayıcılar, Karar’ın yayım tarihi itibariyle Karar’da yer alan tüm yükümlülüklere tabi hale gelmişlerdir.
Nisan 2023 tarihli Karar’da ise, yukarıda detaylıca incelendiği üzere, verilerin Türkiye’de saklanması, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunulması, can ve mal güvenliğinin korunması gibi önemli başlıklara yer verilmiştir. Önümüzdeki dönemde, sosyal ağ sağlayıcıların özellikle yeni getirilen yükümlüklere uyum sürecinin gündemde olacağı düşünülmektedir.
Stj. Av. İrem Naz Yıldız
Av. Didem Kalaycıoğlu Birol
